GEBELİKTE FOLİK ASİT KULLANIMI

Annelerim ve anne adaylarım merhabalar. Sağlıklı nesiller sağlıklı annelerle mümkündür değil mi,peki bu süreçte ‘folik asit’ in rolünü biliyor musunuz.Buyrun bir de benden dinleyin , bakın folik asit nelere şifa hep beraber bir göz atalım.

Adını yaprak anlamına gelen “ folium” dan alan folik asit, suda eriyen B grubu vitaminlerden birisi olup; hücre büyümesi, bölünmesi ve oluşan DNA hasarlarının onarılması açısından önemli bir vitamindir.Bu görevlerinin yanı sıra kan yapımında rolü bulunmaktadır.

Beyin ve omuriliğin geliştiği nöral tüp, fetal yaşamın ilk dört haftasında oluşur.Henüz tam olarak nedeni bilinmeyen ancak genetik ve çevresel etmenlerin birlikte rol oynadığı düşünülen bazı durumlarda nöral tüp oluşumunu tamamlayamaz ve anensefali, ensefalosel, meningosel, myelosel, spina bifida gibi nöral tüp defektleri (NTD) denilen ciddi doğumsal anomaliler oluşur. Anensefalili bebekler doğumdan hemen sonra ölür, diğer NTD’leri yaşam boyu sürecek ciddi sakatlıkların nedenidir. NTD en sık rastlanan doğumsal anomalilerdendir(1) . Türkiye’de yapılan bir araştırma da görülme sıklığı %0.3 olarak bulunmuştur.Bu oranın Avrupa genelinde % 0.1, A.B.D’de  ise  % 0.2 olduğu bildirilmektedir. Daha önce NTD’li çocuğu olan çiftlerin ikinci çocuklarında NTD görülme olasılığı %2-3 olarak belirtilmektedir. Ayrıca bilinmeyen sayıda gebeliğin de NTD nedeniyle düşükle sonuçlandığı düşünülmek-tedir. Tüm bu defektler gebeliğin ilk 28 gününde, çoğunlukla anne adayının gebe kaldığını henüz bilmediği dönemde meydana gelir.(1)

Gebelikte folat ihtiyacı fetüsün büyümesi, rahmin genişlemesi, plasentanın gelişimi ve maternal kırmızı kan hücre hacminin artışı için gereklidir. Folik asidin düşük riski, preterm doğum, düşük doğum ağırlığı ve fetal büyüme yetersizliğinden koruyabileceği belirtilmekte olup özellikle fetüsü nöral tüp defekti riskinden (NTD) koruduğu kesin olarak bilinmektedir . Gebelik süresince folat ihtiyacı %50 artarak 600µg/gün’e ulaşmaktadır . Folattan zengin besinler tüketilse de gebelik süresince artan gereksinmenin karşılanması mümkün değildir. Bu nedenle NTD riskinden korunabilmek için gebe kalmayı planlayan tüm kadınlara 400 µg/gün folik asit desteği önerilmektedir. Gebelik süresince optimal folat seviyelerine nöral tüpün kapandığı 23-27. haftalara kadar ihtiyaç duyulmaktadır. Yani; folik asit kullanımı için önerilen zamanlama gebelikten bir ay önce ve gebeliğin ilk üç aylık dönemidir. Şimdi çoğunuzun kafasında ‘Peki folik asit bu kilo aldırır mı?’ sorusu şekillendi eminim.Merak etmeyin, folik asit vücutta çok uzun süre depolanmadığı için her gün yeniden alınmalıdır ve kilo yapmaz fazlası idrarla atılır.

Folik asitten zengin gıdaların başlıcaları ise;

·         Brüksel lahanası, kuşkonmaz, ıspanak ve karaciğer. (Porsiyonunda 100 mcg’dan fazla folik asit bulunanlar)

·         Brokoli, lahana, yeşil fasulye, karnabahar, bezelye, bamya, pişmiş soya fasulyesi, nohut, böbrek ve maya. (Porsiyonunda 50-100 mcg folik asit bulunanlar)

·         Patates, diğer birçok taze veya pişmiş sebze, birçok meyve, birçok sert kabuklu meyve, tahin. Ekmek (100 gr), kahverengi pirinç, yulaf ve kepek. Yoğurt, peynir, süt (yaklaşık 450 ml) , yumurta, kırmızı et, av hayvanlarının etleri. (Porsiyonunda 15-50 mcg folik asit bulunanlar)

Tüm bunlara rağmen ülkemizde folik asit kullanımı şöyle:

Yapılan araştırmalara göre ;

Tüm gebeliklerin %71’i planlı olduğu halde, hastaların sadece %1’i prekonsepsiyonel dönemde folik asit kullanmışlardır. Gebelikte folik asit kullanma oranı ise %64,2 olarak saptanmıştır.Gebelerin %58,6'sında gebeliğin planlı olduğu belirlenmiştir. Bu gebelerden %10,9’u folik asit kullanmaya gebelik öncesinde başlamışlardır. Folik asit kullanmaya gebelik öncesi başlayan gebelerin %78.6'sının sağlık çalışanı olduğu görülmüştür. Araştırmaya katılanların sadece %22'sinin folik asitle ilgili bilgilerinin olduğu ve %13'ünün folik asit ile NTD bağlantısını bildikleri saptanmıştır.(2)

Aman dikkat annelerim ve anne adaylarım, sizin ufacık bir hatanız bebeğinizde geri dönüşümü olmayan sonuçlar doğurabilir.Sağlıklı anneler,sağlıklı nesiller,sağlıklı geleceklere…

 
      Dyt.Sümeyye Şükran Özkeleş

1.        Friel JK, Frecker M, Frase FC. Nutritional patterns of mothers of children with neural tube defects in Newfoundland. Am J Med Genet 1995; 55:195-9.

2.        Somunkıran A, Arıcan AE, Yücel O (2007). Düzce yöresindeki gebelerde folik asit kullanımını etkileyen faktörler. TJOD, 4 (1): 33-36